Ventilus

Ventilus: een woordje uitleg

Door de steeds groeiende vraag naar elektriciteit, wil onze overheid voor de toekomst zo veel als mogelijk inzetten op groene energie.  Daarvoor worden o.a. windmolenparken aangelegd in de Noordzee: hier is veel plaats en door de afwezigheid van bebouwing of bewoning kunnen er grotere en meer windturbines worden gezet. De energie die hier wordt opgewekt moet tot bij de consumenten worden gebracht: dat zijn de gezinnen, de bedrijven, de verdeelcentra…
Ventilus is dan ook de naam van het project dat door netbeheerder Elia werd uitgewerkt om die stroomvoorziening van de windmolenparken aan land te brengen en verder landinwaarts te leiden.

Gewestelijk uitvoeringsplan (GRUP) Ventilus.

Alvorens dit project kan worden opgestart, moet er eerst een wettelijk kader worden goedgekeurd dat het tracé en de uitvoeringswijze (aanpak, technieken…) bepaalt.  Dit gebeurt door de opmaak van een Gewestelijk Ruimtelijk UitvoeringsPlan (GRUP). Dit wordt opgesteld in opdracht van de Vlaamse Regering door het Departement Omgeving.
Een GRUP is een omstandig document dat bestaat uit verschillende dossierstukken, gaande van voorbereidend onderzoeksmateriaal, milieueffectenbeoordelingen en een scopingnota tot meer concrete inhoud zoals grafische plannen met bijhorende voorschriften en een toelichtingsnota.

Waar vindt u het GRUP Ventilus?

Het volledige dossier vindt u  hier terug.
Hou er rekening mee dat dit een zeer uitgebreid dossier is waarbij het downloaden van bv. het kaartmateriaal veel tijd kan vragen.
Om het u gemakkelijker te maken, hebben we hieronder de kaarten die voor Lendelede van toepassing zijn uit de bundel gehaald.
Onze gemeente wordt drie keer geïmpacteerd door Ventilus. Door op de onderlijnde delen te klikken, kan je het bijhorend kaartmateriaal bekijken. 

Voorontwerp.

Tijdens de fase van het voorontwerp werd aan alle betrokken gemeentes en diverse instanties gevraagd om advies te verlenen en dit standpunt toe te lichten op de plenaire vergadering van 22.05.2023. Het gemeentebestuur van Lendelede heeft, in samenspraak met haar raadsman (advocatenkantoor Rasschaert) in zitting van 17.05.2023 een ongunstig advies gegeven en dit overgemaakt aan de Vlaamse Overheid.  Het ongunstig advies van de gemeente Lendelede vindt u hier
Tegelijkertijd heeft de gemeenteraad in zitting van 25.05.2023 een gemeenschappelijk standpunt bepaald dat door alle gemeenteraadsleden van de verschillende fracties ondertekend werd. Dit gemeenschappelijk standpunt kan u hier nalezen.

Voorlopige vaststelling

Op 07.07.2023 werd het ontwerp GRUP Ventilus voorlopig vastgesteld door de Vlaamse Regering. Naar aanleiding van de opmerkingen die de gemeente Lendelede maakte werd het plan aangepast:

• de nieuwe luchtleiding werd enkele tientallen meters zuidwaarts opgeschoven.
• de bufferstrook rond het uit te breiden hoogspanningsstation aan de Bauwelarestraat is verbreed van 5 m naar 10 m.  De site zelf werd vergroot zodat de bestaande gebouwen van Elia in de Kortrijksestraat ook zijn opgenomen.

Openbaar onderzoek

Na de voorlopige vaststelling van het GRUP Ventilus werd van 29 augustus tot en met 27 oktober 2023 een openbaar onderzoek gehouden.  Tijdens deze periode kon iedereen het volledige dossier raadplegen en bezwaarschiften indienen, hetzij digitaal op de website van het Departement Omgeving, hetzij per brief. Die brieven konden rechtstreeks worden opgestuurd naar het Departement of afgegeven worden bij de gemeente. Onze gemeentelijke diensten ontvingen in totaal 418 schriftelijke bezwaarschriften die na afloop van het onderzoek bezorgd werden aan het Departement Omgeving.

Na het afsluiten van het openbaar onderzoek heeft de Vlaamse Regering 180 dagen om een definitieve beslissing te nemen over het GRUP. In de aanloop daarvan moeten uiteraard de adviezen, bezwaren en opmerkingen die werden aangeleverd tijdens het openbaar onderzoek geëvalueerd worden.

Advies gemeente over Ventilus

Op 18.10.2023 werd een extra gemeenteraad gehouden waarin de gemeente haar standpunt over Ventilus herhaalt: er werd in samenwerking met advocatenbureau Rasschaert een grondig gemotiveerd ongunstig advies opgesteld dat op 20.10.2023 werd overgemaakt aan de Vlaamse Regering.  Dit advies vindt u hier.

Definitieve vaststelling

Op 26.01.2024 werd het ontwerp van het RUP Ventilus principieel definitief vastgesteld. 
De bijhorende nota aan de Vlaamse Regering staat hier. Deze nota is een korte inhoud van het besluit en geeft o.a. ook in vogelvlucht weer hoe er in het besluit wordt omgegaan met adviezen en met de bezwaren en opmerkingen die tijdens het openbaar onderzoek werden ingediend.

Nadat de Raad van State hierover een advies gaf, werd op 22.03.2024 het RUP definitief vastgesteld. Hiertegen kon beroep worden aangetekend bij de Raad van State. Het volledige dossier kan hier worden geraadpleegd op het DSI. 

Er werden enkele beroepsprocedures opgestart maar deze werden verworpen wegens gebrek aan hoogdringendheid.
Op 12.07.2024 werd door advocatenbureau Rasschaert namens gemeente Lendelede geen beroep, maar een verzoekschrift tot nietigverklaring van het RUP ingediend bij de Raad van State. Deze zaak is nog steeds lopende, maar werkt niet opschortend, m.a.w.: ondanks de opgestarte procedure om het RUP ongedaan te maken, blijven het plan en de bijhorende voorschriften wel rechtsgeldig en uitvoerbaar tot er een definitieve uitspraak komt van de Raad van State.
Zo wordt Elia Asset, de beheerder van het Belgische hoogspanningsnet, er dan ook niet van weerhouden om verdere voorbereidingen te doen om het hoogspanningsproject te realiseren.

ProjectMER Elia

Dit bleek onder meer uit het feit dat op 21.02.2025 het Departement Omgeving, Team Omgevingseffecten, Milieueffectenrapportage een bericht stuurde naar alle gemeenten op het Ventilustracé met de melding dat ELIA ASSET het voornemen heeft een ProjectMER op te stellen en daarvoor aan het departement een scopingsadvies vraagt.

Elia diende bij het Departement een voorstel tot methodologie en ontwerp-MER in. De methodologie wordt verfijnd in tekst en kaartmateriaal waardoor o.a. de exacte plaatsing en de aard van de nieuwe infrastructuur bekend is.
Aan alle bij Ventilus betrokken gemeentes (waaronder Lendelede) werd een advies gevraagd over het ingediende voorstel en ontwerp-MER.

De gemeente gaf haar raadsman over dit dossier (advocatenbureau Rasschaert) de opdracht om naar aanleiding van de vraag van het Departement een advies voor te bereiden, waarna het college van burgemeester en schepenen op 19.03.2025 een ongunstig advies verleende omwille van volgende punten: 

• Er is geen alternatievenonderzoek meer gebeurd omtrent locatie of het al dan niet ondergronds brengen van de hoogspanningslijn, noch werd gemotiveerd waarom dat niet zou nodig zijn of werden de resultaten van het alternatievenonderzoek uit het GRUP Ventilus besproken, terwijl dit in het project-MER moet worden besproken.
• De effectief gebruikte transportcapaciteit kan hoger liggen dan de initiatiefnemer vooropstelt omdat deze wordt verdubbeld ten opzichte van de huidige situatie (van 3GW naar 6GW).
• Gasgeïsoleerde stations hebben een groter isolatievermogen tegenover lucht, zodat die installaties aanzienlijk kleiner kunnen worden uitgevoerd en er dus veel minder plaats moet worden ingenomen. Er wordt hier echter niet dieper op ingegaan wanneer dergelijk alternatief mogelijk zou worden of waarom dat nu niet mogelijk is.
• Er is onduidelijkheid over de maatregelen en de effecten van de maatregelen omtrent wateroverlast.
• De visuele verstoringen in het enige resterende open ruimtegebied binnen de gemeente zijn enorm en worden in het project onderschat.
• Er werd geen verder concreet onderzoek gedaan naar gezondheidseffecten. Nochtans zou in deze fase van het project gekend moeten zijn waar de 0,4μT contouren precies gelegen zijn nu verwacht kan worden dat het type masten en de hoogte van de kabels bekend zou moeten zijn. Dit wordt niet verduidelijkt.
• Er is nog teveel kennisimpasse omtrent de gezondheidsrisico’s.

Na het ProjectMER

Het feit dat Elia een ProjectMER zal opstellen wil zeggen dat zij ook bezig is met de opmaak van een omgevingsvergunningsaanvraag voor de hoogspanningslijn, gekoppeld aan het milieueffectenrapport. 
Dergelijke omgevingsvergunningsaanvraag wordt ingediend op gewestelijk niveau: de vergunningverlenende overheid is de Vlaamse Regering, terwijl de gemeente hierin de rol van adviesinstantie krijgt.
Van deze aanvraag kan verwacht worden dat ze de exacte locatie, de vorm en de afmetingen geeft van de nieuwe pylonen en de aanpassingen die gebeuren aan de bestaande infrastructuur.
In het kader van deze aanvraag zal opnieuw een openbaar onderzoek worden georganiseerd, waarbij iedereen weer opmerkingen en bezwaren kan indienen. Vervolgens kan o.a. op basis daarvan een beslissing over de aanvraag worden genomen.